Żyły wiele miliony lat temu. Był to potężne gady.Panowały niemal całą powierzchnię kuli zimeksiej. Dzieliły sie na drapieżców innymi słowami były mięsożerne, roślinożerców i miesożeroców. Wygineł kilka milionów lat temu. Mówi się, że przyczyną ich wyginięcia było uderzenie meteoryty lub wybuch wulkanu. Chcesz się coś dowiedzieć o poszczególnych gatunkach? Jak tak to ZAPRASZAM! :)
1.Tyranozaur (Tyrannosaurus)
Tyranozaur (Tyrannosaurus) – rodzaj teropoda z rodziny tyranozaurów. Jedynym gatunkiem z tego rodzaju, którego istnienie zostało potwierdzone i który jest zarazem jednym z najbardziej znanych dinozaurów, jest Tyrannosaurus rex.
Tak jak inne późne tyranozauroidy, tyranozaur był dwunożnym mięsożercą z masywną czaszką, a jego ciało było utrzymywane w równowadze przez długi ogon. Obecnie znane są teropody dorównujące, a nawet przewyższające wielkością tyranozaura. Jednak mierząc niemal 13 metrów długości i ważąc około 6 ton, nadal pozostaje największym znanym tyranozauroidem i jednym z największych znanych drapieżników lądowych wszech czasów.
Skamieniałości gatunku T. rex odkryto w formacjach skalnych zachodniej części Ameryki Północnej, datowanych na ostatnie trzy miliony lat okresu kredy (późny mastrycht, około 68,5–65,5 milionów lat temu). Był to jeden z ostatnich dinozaurów, nie licząc ptaków. Wymarł podczas wielkiego wymierania kredowego. Odnaleziono około 30 okazów, z czego niespełna połowa to w miarę kompletne szkielety. Udało się również odkryć niewielką ilość pozostałości tkanek miękkich zwierzęcia. Materiał kopalny okazał się wystarczający do przeprowadzenia badań dotyczących m.in. tempa wzrostu tyranozaura i jego biomechaniki. Wiele aspektów jego życia, jak zdobywanie pożywienia, fizjologia czy osiągana prędkość, pozostaje jednak przedmiotem sporów.
2. Diplodolk(Dicplodocus)
Diplodok (Diplodocus) – rodzaj dinozaura z rodziny diplodoków, którego skamieniałe szczątki odkrył po raz pierwszy w 1877 S.W. Williston. Wzorowana na łacinie nazwa rodzajowa ukuta przez Marsha w 1878 pochodzi od starogreckich słów (diploos) "podwójny" i (dokos) , odnosząc się do dwubelkowych szewronów umiejscowionych w dolnej części ogona. Sądzono, że były unikalne dla diplodoka, jednakże znaleziono je także u innych członków tej rodziny, a także u innych zauropodów, jak choćby mamenchizaura.
Zwierzę żyło na zachodzie Ameryki Północnej pod koniec jury. Należy do najpopularniejszych dinozaurów górnej formacji Morrisonzłożonej z osadów pochodzących z płytkiego morza i aluwialnych sprzed 150-147 milionów lat (kimeryd i tyton). Tamtejsze środowisko, jak i jego zapis kopalny zdominowały ogromne zauropody, jak kamarazaur, barozaur, apatozaur czy barchiozaur.
Diplodocus należy do najłatwiejszych w identyfikacji dinozaurów, ze swym klasycznym zauropodzim kształtem, długimi szyją i ogonem oraz czterema nogami o mocnej budowie. Przez wiele lat był najdłuższym znanym dinozaurem. Jego wielkie rozmiary mogły odstraszać drapieżniki, jak allozaur czy ceratozaur, których skamieliny znaleziono w tych samych warstwach, co oznacza, że koegzystowały razem z diplodokiem.
3.Stegozaur (Stegosaurus)
Stegosaurus – rodzaj dinozaura ptasiomiednicznego żyjącego w późnej jurze (późny kimeryd-wczesny tyton) na terenie dzisiejszej zachodniej Ameryki Północnej.
W 2006 jego szczątki znaleziono też w Portugalii, co dowodzi obecności zwierzęcia w Europie. Z powodu charakterystycznych płyt na grzbiecie i kolców na ogonie należy do najbardziej rozpoznawalnych dinozaurów. Nazwa Stegosaurus znaczy „zadaszony jaszczur” i bierze źródłosłów ze starożytnej greki, od słów στέγος- (stegos- – „dach”) i σαῦρος (-sauros – „jaszczur”). W górnej formacji Morrisonzidentyfikowano co najmniej 2 jego gatunki, znane z pozostałości około 80 osobników żyjących między 150 a 145 milionów lat temu, w środowisku zdominowanym przez olbrzymie zauropody, jak diplodok, kamarazaur czy apatozaur.
Duży, ciężko zbudowany czworonożny roślinożerca, cechował się charakterystyczną posturą, silnie zaokrąglonym grzbietem, krótkimi przednimi łapami, głową leżącą nisko nad podłożem i usztywnionym ogonem trzymanym wysoko w powietrzu. Jego rzędy płyt i kolce pobudzały naukowców do spekulacji. Te drugie służyły prawdopodobnie do obrony, podczas gdy pierwsze mogły prócz tego pełnić rolę w popisach zwierząt czy w termoregulacji. Rodzaj ten cechował się największymi rozmiarami wśród stegozaurów, osiągając mniej więcej rozmiary autobusu. Dzielił jednak mnóstwo cech anatomicznych z innymi, mniejszymi członkami Stegosauria.
4.Triceratops (Triceratops)
Triceratops– rodzaj roślinożernego dinozaura rogatego z rodziny ceratopsów, żyjącego w mastrychcie (kreda późna), od 68 do 65,5 milionów lat temu na terenach dzisiejszej Ameryki Północnej. Należy do ostatnich nieptasich dinozaurów, które pojawiły się przed wymieraniem kredowym. Nazwa rodzajowa pochodzi z greki i oznacza twarz o trzech rogach.
Nosząc dużą kostną kryzę na szyi i trzy rogi, czworonożny, przypominający pod pewnymi względami nosorożca triceratops stał się jednym z najbardziej rozpoznawalnych dinozaurów i najlepiej znanym przedstawicielem Ceratopsidae. Dzielił środowisko życia i stanowił zdobycz tyranozaura, choć nie jest pewne, czy te dwa dinozaury rzeczywiście walczyły ze sobą w sposób, w jaki się to często przedstawia na popularnych obrazkach.
Dokładne umiejscowienie rodzaju wśród ceratopsydów stanowi przedmiot debaty paleontologów. Obecnie uznaje się dwa pewne gatunki: T. horridus i T. prorsus, chociaż nazywano liczne gatunki. Badanie opublikowane w 2012 sugeruje też, że współczesny mu torozaur, marginocefal długo uznawany za odrębny rodzaj, stanowi w rzeczywistości dojrzałą formę triceratopsa. Nie zostało to jednak zaakceptowane przez wszystkich specjalistów[. Publikacja Daniela Fielda i Nicholasa Longricha, badaczy z Yale, z 2012 sprzeciwiła się temu stwierdzeniu, pozostając przy odrębnej klasyfikacji jako oddzielne gatunki
Znaleziono liczne szczątki triceratopsa, odkąd po raz pierwszy opisano rodzaj w 1889. Wlicza się w to co najmniej jeden kompletny szkielet. Na obszarze formacji Hell Creek tylko w pierwszej dekadzie XXI wieku znaleziono 47 kompletnych bądź fragmentarycznych czaszek. Odkryto osobniki reprezentujące różne stadia życia od wylęgających się młodych po dorosłe.
5.Raptorex
Raptorex – rodzaj teropoda z grupy tyranozauroidów żyjącego w kredzie na terenach obecnej Azji. Został opisany przez Paula Sereno i współpracowników w oparciu o kilka kości czaszki oraz niekompletny szkielet pozaczaszkowy, obejmujący kości szkieletu osiowego, obręczy barkowej i miednicznej oraz kończyn przednich i tylnych. Według autorów jego opisu holotyp odkryto w Chinach, w piaskowcu na terenie pokładów Lujiatun w formacji Yixian datowanych na przełom barremu i aptu (ok. 125 mln lat temu). Denver Fowler i współpracownicy (2011) wskazują jednak, że żaden z handlarzy, w których rękach pierwotnie znajdował się okaz holotypowy, nie twierdził, że pochodzi on z Chin; jeden z nich stwierdził wręcz, że okaz pochodzi z Mongolii. Raptorex był znacząco mniejszy od przedstawicieli rodziny tyranozaurów, jednak wykazywał wszystkie typowe dla nich adaptacje funkcjonalne, takie jak stosunkowo duża czaszka, obecność zębów przedszczękowych przypominających siekacze, silnie rozwinięte mięśnie odpowiadające za zaciskanie szczęk, niewielkie kończyny przednie oraz budowa kończyn tylnych typowa dla zwierząt biegających.
6. Eoraptor
Eoraptor – rodzaj wczesnego dinozaura żyjącego w późnym triasie na terenie współczesnej Ameryki Południowej. Jego skamieniałościodkryto w formacji Ischigualasto w północno-zachodniej Argentynie, w osadach datowanych na karnik, około 232–229 mln lat. Zostały one odkryte w 1991 roku przez Ricarda Martíneza i opisane w 1993 przez Paula Sereno i współpracowników. Eoraptor był niewielkim dinozaurem, osiągającym długość około 1 m, ogólną budową i rozmiarami przypominającym prawdopodobnie ostatniego wspólnego przodka wszystkich dinozaurów. Eoraptor miał nietypowe dla większości dinozaurów uzębienie heterodontyczne, jest też jedynym, obok współczesnych mu niewielkich dinozaurów gadziomiednicznych Eodromaeus i Pampadromaeus, znanym dinozaurem mającym zęby na kości podniebiennej[1][3]. Kończyny przednie, zakończone chwytnymi trójpalczastymi dłońmi, stanowiły mniej niż połowę długości kończyn tylnych, co sugeruje dwunożność eoraptora. Kształt koron zębów wskazuje, że Eoraptor był wszystkożerny lub całkowicie roślinożerny.
7.Ceratosaurus
Ceratozaur (Ceratosaurus) – rodzaj dużego, dwunożnego, mięsożernego teropoda z grupy ceratozaurów. Nazwa Ceratosaurus oznacza „rogaty jaszczur”.Ceratozaur był dużym drapieżnikiem, o charakterystycznej budowie czaszki, na której za nozdrzami wyrastał podobny do rogu wyrostek. Dwa mniejsze wyrostki znajdowały się nad oczodołami. Ich funkcja nie została dotąd wyjaśniona. Ceratozaur miał dużą szczękę i żuchwę, w których tkwiły sztyletowate, piłkowane zęby. Głowa ceratozaura była osadzona na grubej i krótkiej szyi, wygiętej esowato ku tyłowi. Przeciwwagę dla masywnej głowy ceratozaura stanowił ciężki, usztywniony ogon, który mógł być wyginany tylko w końcowym odcinku. Na grzbiecie ceratozaura, wzdłuż kręgosłupa, wyrastały niewielkie płytki kostne. Ceratozaur miał charakterystyczną budowę kości pasa miednicznego, które tworzyły zwartą strukturę a kość łonowa miała kształt wąskiego pręta i pozbawiona była na końcu charakterystycznego dla innych dinozaurów gadziomiednicznych rozszerzenia. Muskularna budowa długich kończyn tylnych ceratozaura wskazuje, że mógł osiągać dużą prędkość podczas pościgu za zdobyczą. Kończyny tylne były zakończone czterema, uzbrojonymi w ostre pazury palcami, z czego trzy współtworzyły stopę a czwarty zredukowany, zwany paluchem, skierowany był do tyłu. Kończyny przednie ceratozaura były również czteropalczaste, ale znacznie krótsze od tylnych. Trzy palce, poza ostatnim, który był mocno zredukowany, były zakończone ostrymi pazurami.
8. Troodon
Troodon – rodzaj ptakopodobnego dinozaura z rodziny troodontów (Troodontidae), żyjącego pod koniec okresu kredowego, około 70 mln lat temu. Jego nazwa oznacza „raniący ząb”. Odkryty w 1855 w Ameryce Północnej. Jego zęby posiadają charakterystyczne ząbkowania i pod niektórymi względami przypominają zęby dinozaurów roślinożernych, co sugeruje wszystkożerność troodona. Jest jednym z najinteligentniejszych znanych nieptasich dinozaurów. Jest on szeroko rozsławiony w wielu książkach popularnonaukowych jako „najinteligentniejszy dinozaur”. Znane są gniazda i embriony należące do tego zwierzęcia. Żył on w sąsiedztwie takich dinozaurów jak orodrom czy daspletozaur.
9.Welociraptor
Welociraptor (Velociraptor) – rodzaj niewielkich teropodów z rodziny dromeozaurów (Dromaeosauridae). Velociraptor był dwunożnym drapieżnikiem zamieszkującym tereny dzisiejszej Mongolii pod koniec okresu kredy 83 do 70 milionów lat temu. Obecnie wyróżniane są tylko dwa gatunki należące do tego rodzaju – Velociraptor mongoliensis i V. osmolskae.
Dinozaury te anatomicznie znacznie bardziej przypominały dzisiejsze ptaki niż gady. Ich kości nadgarstka przypominały kości ptasich skrzydeł. Welociraptory były bardzo szybkie i dosyć zwinne (m.in. dzięki ułatwiającemu manewrowanie usztywnionemu ogonowi).
10.Agustina
Agustinia – rodzaj wczesnokredowego zauropoda o niepewnej pozycji filogenetycznej żyjącego w Ameryce Południowej. Skamieniałościtego dinozaura znaleziono w osadach formacji Lohan Cura w patagońskiej prowincji Neuquén. Dinozaur został pierwszy raz wspomniany w abstrakcie autorstwa słynnego paleontologa argentyńskiego, José Bonaparte, pod nazwą „Agustia”. Nazwa okazała się być już jednak zajęta przed rodzaj chrząszcza i w artykule z 1999 roku Bonaparte ustanowił obecną nazwę, jak również ustanowił rodzinę Agustiniidae (takson ten jednak nie został powszechnie zaakceptowany przez paleontologów). Znane są szczątki tylko jednego osobnika, na które składają się: fragmenty kręgów, strzałka, piszczel i pięć kości śródstopia. Kość udowa była zbyt słabo zachowana, by dało się ją wydobyć. Agustinia jest podobna zarówno do diplodoków, jak i tytanozaurów – zapewne należy do jednej z tych grup.
